Γκράφιτι
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Γκράφιτι είναι η αναγραφή κειμένου όπως συνθημάτων ή η ζωγραφική σε επιφάνειες που συνήθως
βρίσκονται σε δημόσιους χώρους (για παράδειγμα σε τοίχους). Πρωτοεμφανίστηκε
την ίδια περίοδο και στα ίδια μέρη που αναπτύχθηκε το κίνημα του Χιπ χοπ, από
τον ίδιο καταπιεσμένο κόσμο. Γι' αυτό πολλοί θεωρούν ότι αποτελεί μέρος της
κουλτούρας Χιπ χοπ.
Προέλευση – Χρήση
Η λέξη είναι ένα αντιδάνειο από το:
Γκράφιτι < graffiti < graffito < graffiato
(λατ.) < graffiare (λατ. χαράσσω) < Γράφω
Στην ελληνική γλώσσα χρησιμοποιείται συνήθως
τονιζόμενο στην προπαραλήγουσα (γκράφιτι) ή σπανιότερα στην παραλήγουσα
(γκραφίτι). Η ξένη λέξη graffiti είναι στον πληθυντικό, ενώ στον ενικό γίνεται
graffito. Στην ελληνική γλώσσα είναι συνηθέστερη η χρήση του γκράφιτι και στον
ενικό και στον πληθυντικό (άκλιτο – ως ξένη λέξη). Μια λιγότερο συνηθισμένη
ορθογραφία είναι η ελληνοποιημένη μορφή "γράφιτη",
"γκράφιτο" ή άτονο: "γραφιτι", "γκραφιτο".
Για παράδειγμα, στα αγγλικά και βουλγάρικα τονίζεται στην
παράλήγουσα. Το ίδιο και στα ελληνικά, κανονικά· τονίζεται στην παραλήγουσα
αλλά είναι συνηθισμένο να τονίζεται στην
προπαραλήγουσα.
Οι ελληνικοί όροι που περιγράφουν εν μέρει το γκράφιτι είναι τοιχογράφημα, ακιδογράφημα. Στην αργκό των γκραφιτάδων η πράξη του να κάνεις γκράφιτι
λέγεται συνήθως "βάψιμο".
Ιστορία - παραδείγματα
Κύριο λήμμα: Graffito (αρχαιολογία)
Σημαντικά παραδείγματα από την ιστορία είναι:
·
Επιγραφή στην αρχαία πόλη της Εφέσου στη Μικρά Ασία
·
Επιγραφές που βρέθηκαν σε σπίτια στην Πομπηία
·
Η αναγραφή συνθημάτων σε τοίχους της Αρχαίας Ρώμης
·
Επιγραφές στο Σινικό τείχος
·
Ζωγραφική έκφραση ομάδων – συμμοριών στις σύγχρονες ΗΠΑ
Σύγχρονα γκράφιτι
Η περίοδος 1971-1974 αναφέρεται ως μία "πρωτοποριακή
εποχή", κατά την οποία τα γκράφιτι υποβλήθηκαν σε ένα κύμα στις μορφές και
τη δημοτικότητα. Σύντομα μετά από τη μετανάστευση στη Νέα Υόρκη, το Μπρονξ
(Μανχάτταν) παρήγαγε έναν από τους πρώτους καλλιτέχνες γκράφιτι για να κερδίσει
την προσοχή των μέσων στη Νέα Υόρκη. Ο TAKI 183 ήταν ένας
ελληνοαμερικάνος από την Ουάσιγκτον που χρησιμοποίησε ένα
μίγμα του ονόματός του dimitris, TAKI, και τον αριθμό της οδού του, 183rd ως tag. Λόγω του παράξενου
ονόματος και του αριθμού, οι άνθρωποι άρχισαν να παίρνουν το μήνυμα του,
γράφοντας στους τοίχους Mary 122, George 21 κτλ. Αυτό καταγράφηκε σε ένα άρθρο
του 1971 στο New York Times με τον τίτλο Taki 183 και έτσι ο TAKI 183 έγινε ο
πρώτος που αναγνωρίστηκε από την κοινωνία έξω από την υποομάδα γκράφιτι.
Μερικά από τα είδη γκράφιτι που παρουσιάζονται σήμερα είναι:
·
Σε εξωτερικούς τοίχους (συνήθως σε τοίχους στους δρόμους). Όταν
γίνονται σε ένα προσωπικό χώρο που το βλέπουν ελάχιστοι, δεν θεωρείται
γκραφίτι.
·
Συνθήματα
·
Ζωγραφική (φαινόμενο προερχόμενο από την Αμερική – ΗΠΑ)
·
Διαμαρτυρία (για παράδειγμα στην Βόρεια Ιρλανδία, με τα murals που απαθανατίζουν νεκρούς
και θέματα από τις συγκρούσεις με τους Βρετανούς)
·
Σε εσωτερικούς τοίχους και επιφάνειες (συνήθως μικρού μεγέθους),
π.χ. τουαλέτες, σκοπιές, θρανία
·
Αυτοσχέδια ποιήματα
Το στένσιλ χρησιμοποιείται συχνά σε πορείες διαμαρτυρίας για
"γρήγορα" γκράφιτι. Σε ορισμένες πόλεις του κόσμου υπάρχουν τοίχοι
μόνο για γκραφίτι. Κάποιες φορές το γκραφίτι γίνεται κατά επιθυμία του
ιδιοκτήτη του κτιρίου, για διακόσμηση, συνήθως με συγκεκριμένη θεματολογία.
Κατά τα όσα συνηθίζονται ανάμεσα στους γκραφιτάδες, υπάρχουν
και τοίχοι που είναι μόνο για καλούς γκραφίστες, και οι υπόλοιποι δεν
δικαιούνται να κάνουν πάνω στο δικό τους γκραφίτι μια μουτζούρα ή κάποιο άλλο
σχέδιο (εκτός αν έχει χαλάσει με το πέρασμα του χρόνου και ειδοποιηθούν ότι θα
γίνει άλλο σχέδιο πάνω στο δικό τους).
Αυξημένη δημοτικότητα, ειδικά στην Ευρώπη, έχει αποκτήσει η
τεχνική του στένσιλ, όπου το σχέδιο προετοιμάζεται από
πριν στο χώρο του γκραφιτά κόβοντας λεπτή λαμαρίνα ή ξύλο, που χρησιμοποιείται
σε επαφή με τον τοίχο ψεκάζοντας από πάνω τη μπογιά, αφήνοντας αποτύπωμα μόνο
όπου υπάρχει κενό στη λαμαρίνα. Σημαντικός καλλιτέχνης αυτής της τεχνικής είναι
ο Βρετανός Banksy.
Tag και tagging
Το "tag" (στα ελληνικά "ταγκιά") είναι η
υπογραφή που γίνεται με σπρέι σε έναν τοίχο, από τον καλλιτέχνη ενός γκραφίτι ή
και μόνη της. Σε ένα γκραφίτι η υπογραφή είναι μικρή και βρίσκεται ή μέσα στην
ζωγραφιά ή κάτω σε μια άκρη (δεν γίνεται να είναι πιο μεγάλο το tag απ' το
graffiti). Tagging είναι όταν είναι η μία υπογραφή (ή γκραφίτι) πάνω στην άλλη.
Συνήθως οι τοίχοι αυτοί έχουν tags και graffiti που έχουν αλλοιωθεί με το
πέρασμα του χρόνου.
